آموزش نصب پایتون بر روی ویندوز

مقدمه

پایتون یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در جهان است که به دلیل سادگی، انعطاف‌پذیری و جامعه کاربری گسترده، در زمینه‌های مختلفی مانند توسعه وب، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و اتوماسیون استفاده می‌شود. اگر شما هم قصد دارید برنامه‌نویسی را با پایتون شروع کنید، اولین قدم، فراگرفتن آموزش نصب صحیح پایتون بر روی سیستم عامل ویندوز است.

در این راهنما، نحوه دانلود و نصب پایتون بر روی ویندوز را به‌صورت گام‌به‌گام توضیح خواهیم داد. همچنین نحوه تنظیم متغیرهای محیطی، بررسی نسخه پایتون و نصب ابزارهای مورد نیاز را بررسی می‌کنیم. با انجام این مراحل، می‌توانید به‌راحتی برنامه‌نویسی با پایتون را در سیستم خود آغاز کنید.

دانلود آخرین نسخه پایتون

قبل از نصب پایتون، باید آخرین نسخه آن را از وب‌سایت رسمی دانلود کنید. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

1. مراجعه به وب‌سایت رسمی پایتون

برای دانلود جدیدترین نسخه پایتون، وارد وب‌سایت رسمی این زبان به آدرس python.org شوید. در صفحه اصلی، گزینه Downloads را انتخاب کنید.

2. انتخاب نسخه مناسب برای ویندوز

پس از ورود به صفحه دانلود، سیستم‌عامل شما به‌طور خودکار شناسایی شده و نسخه پیشنهادی پایتون نمایش داده می‌شود. در این مرحله، توجه به موارد زیر ضروری است:

• اگر سیستم شما 64 بیتی است، نسخه Windows Installer (64-bit) را دانلود کنید.
• اگر سیستم شما 32 بیتی است، نسخه Windows Installer (32-bit) را انتخاب کنید.

نکته: بیشتر کامپیوترهای جدید از سیستم 64 بیتی استفاده می‌کنند، اما اگر مطمئن نیستید، می‌توانید از بخش System Information در ویندوز بررسی کنید.

3. نسخه‌های مختلف پایتون (Stable vs. Beta)

در صفحه دانلود، نسخه‌های مختلفی از پایتون را مشاهده خواهید کرد:

• Stable Release: نسخه‌های پایدار که برای استفاده عمومی و توسعه پیشنهاد می‌شوند.
• Beta / Development Releases: نسخه‌های آزمایشی که برای تست ویژگی‌های جدید منتشر می‌شوند و ممکن است دارای باگ باشند.

برای برنامه‌نویسی معمولی، همیشه نسخه پایدار (Stable) را دانلود کنید. در حال حاضر، آخرین نسخه پایدار پایتون در بخش Latest Python Release مشخص شده است.

پس از دانلود فایل نصب، آماده نصب پایتون بر روی ویندوز خواهید بود که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت.

 مراحل نصب پایتون بر روی ویندوز

پس از دانلود فایل نصبی پایتون، اکنون باید آن را روی سیستم خود نصب کنید. نصب پایتون در ویندوز بسیار ساده است، اما برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، توصیه می‌شود مراحل زیر را با دقت دنبال کنید.

1. اجرای فایل نصب

• پس از دانلود فایل، روی آن دابل کلیک کنید تا فرآیند نصب آغاز شود.
• در صفحه‌ای که ظاهر می‌شود، گزینه Install Now یا Customize installation را مشاهده خواهید کرد.

2. فعال کردن گزینه “Add Python to PATH”

قبل از کلیک بر روی گزینه نصب، حتماً تیک Add Python to PATH را فعال کنید. این کار باعث می‌شود که پایتون به‌طور خودکار به متغیرهای محیطی ویندوز اضافه شود و بتوانید آن را از طریق Command Prompt (CMD) اجرا کنید. اگر این گزینه را فعال نکنید، ممکن است پس از نصب، هنگام اجرای پایتون با خطا مواجه شوید.

3. انتخاب روش نصب

در این بخش دو گزینه اصلی وجود دارد:

• Install Now (نصب سریع): این گزینه پایتون را با تنظیمات پیش‌فرض در مسیر C:\Users\YourUsername\AppData\Local\Programs\Python نصب می‌کند.
• Customize Installation (نصب سفارشی): اگر می‌خواهید مسیر نصب و برخی ویژگی‌های اضافی را تغییر دهید، این گزینه را انتخاب کنید.

توصیه: اگر تازه‌کار هستید، گزینه Install Now را انتخاب کنید.

4. انتخاب ویژگی‌های اضافی (در صورت نصب سفارشی)

اگر گزینه Customize Installation را انتخاب کنید، صفحه‌ای با گزینه‌های اضافی نمایش داده می‌شود:

• pip: مدیر بسته پایتون که برای نصب کتابخانه‌های مختلف استفاده می‌شود.
• IDLE: محیط توسعه پیش‌فرض پایتون برای اجرای کدها.
• Documentation: مستندات پایتون برای مطالعه و یادگیری بیشتر.
• tcl/tk and IDLE: مورد نیاز برای اجرای برنامه‌های گرافیکی با Tkinter.
• Python test suite: ابزارهای تست داخلی پایتون.

توصیه: حتماً گزینه pip را فعال کنید، زیرا برای نصب بسته‌های مختلف در پایتون ضروری است.

5. تکمیل فرآیند نصب

• پس از انتخاب گزینه‌ها، روی Next کلیک کنید.
• در مرحله بعد، گزینه Install for all users را در صورت نیاز فعال کنید تا پایتون برای تمامی کاربران سیستم نصب شود.
• روی Install کلیک کنید و منتظر بمانید تا فرآیند نصب تکمیل شود.
• پس از اتمام نصب، پیغام Setup was successful نمایش داده می‌شود. در این مرحله می‌توانید گزینه Disable path length limit را نیز فعال کنید تا برخی از مشکلات مربوط به طول مسیر در ویندوز رفع شوند.

اکنون پایتون با موفقیت روی ویندوز نصب شده و آماده اجرا است. در بخش بعدی نحوه بررسی نصب و اجرای اولین کد پایتون را توضیح خواهیم داد.

بررسی نصب و اجرای پایتون

پس از اتمام فرآیند نصب، باید بررسی کنید که پایتون به‌درستی روی سیستم شما نصب شده و قابل اجرا است. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

1. اجرای Command Prompt (CMD) یا PowerShell

• کلیدهای Win + R را فشار دهید، عبارت cmd را تایپ کرده و Enter بزنید.
• همچنین می‌توانید از PowerShell استفاده کنید؛ برای این کار، در قسمت جستجوی ویندوز، عبارت PowerShell را تایپ کنید و روی آن کلیک کنید.

2. بررسی نسخه پایتون

در محیط CMD یا PowerShell، دستور زیر را تایپ کنید و Enter بزنید:

python --version

اگر نصب به‌درستی انجام شده باشد، باید خروجی‌ای مشابه زیر دریافت کنید:

Python 3.x.x

(که x.x نشان‌دهنده شماره نسخه‌ای است که نصب کرده‌اید)

3. اجرای محیط تعاملی پایتون (REPL)

برای بررسی بیشتر، دستور زیر را در CMD تایپ کنید و Enter بزنید:

python

در صورت موفقیت، محیط تعاملی پایتون (Python Interactive Shell) باز می‌شود و می‌توانید مستقیماً کدهای پایتون را اجرا کنید. برای مثال، دستور زیر را تایپ کنید:

print("Hello, Python!")

اگر خروجی زیر را دریافت کردید، یعنی پایتون به‌درستی نصب شده است:

Hello, Python!

برای خروج از محیط تعاملی، دستور exit() را تایپ کنید یا کلیدهای Ctrl + Z را فشار داده و Enter بزنید.

نصب و استفاده از مدیر بسته pip

pip یک ابزار ضروری برای مدیریت بسته‌ها و نصب کتابخانه‌های پایتون است. در نسخه‌های جدید پایتون، pip به‌صورت پیش‌فرض نصب می‌شود، اما برای اطمینان از نصب آن، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. بررسی نصب pip

برای بررسی اینکه pip روی سیستم شما نصب شده است یا نه، دستور زیر را در CMD اجرا کنید:

pip --version

اگر خروجی‌ای مشابه زیر دریافت کردید، pip به درستی نصب شده است:

pip 23.0.1 from C:\Users\YourUsername\AppData\Local\Programs\Python\Python3x\lib\site-packages\pip (python 3.x)

در غیر این صورت، باید آن را به‌صورت دستی نصب کنید.

2. نصب pip (در صورت عدم وجود)

اگر pip نصب نیست، از دستور زیر برای نصب آن استفاده کنید:

python -m ensurepip --default-pip

پس از نصب، دستور pip --version را مجدداً اجرا کنید تا از نصب صحیح آن مطمئن شوید.

3. نصب کتابخانه‌های ضروری با pip

پس از اطمینان از نصب pip، می‌توانید کتابخانه‌های مختلف را با استفاده از آن نصب کنید. برای مثال، برای نصب کتابخانه NumPy دستور زیر را اجرا کنید:

pip install numpy

برای مشاهده لیست تمامی بسته‌های نصب‌شده، از دستور زیر استفاده کنید:

pip list

نصب یک محیط توسعه برای برنامه‌نویسی در پایتون

پس از نصب پایتون، برای نوشتن و اجرای کدهای پایتون به یک محیط توسعه (IDE) یا ویرایشگر کد (Code Editor) نیاز دارید. در این بخش، چند گزینه برتر برای برنامه‌نویسی پایتون روی ویندوز معرفی می‌شود.

1. استفاده از IDLE (محیط پیش‌فرض پایتون)

IDLE یک محیط برنامه‌نویسی ساده است که همراه با پایتون نصب می‌شود. برای اجرای آن:

• در ویندوز Start را باز کنید و IDLE را جستجو کنید.
• پس از باز شدن، می‌توانید کدهای پایتون را در آن اجرا کنید.

مزایا: سبک، ساده، بدون نیاز به نصب اضافی
معایب: فاقد ویژگی‌های پیشرفته مانند تکمیل خودکار کد و دیباگر قدرتمند

2. نصب و استفاده از VS Code

Visual Studio Code (VS Code) یکی از محبوب‌ترین ویرایشگرهای کد برای پایتون است. برای نصب آن:

1. به وب‌سایت رسمی VS Code مراجعه کنید و نسخه مخصوص ویندوز را دانلود و نصب کنید.
2. پس از نصب، Python Extension را از بخش Extensions نصب کنید.
3. اکنون می‌توانید با استفاده از ترمینال داخلی VS Code، کدهای پایتون را اجرا کنید.

مزایا: سبک، پشتیبانی از پلاگین‌های متعدد، تکمیل خودکار کد
معایب: نیاز به تنظیمات اولیه برای اجرای پایتون

3. نصب و استفاده از PyCharm

PyCharm یک IDE قدرتمند برای توسعه حرفه‌ای با پایتون است. برای نصب آن:

1. به وب‌سایت رسمی PyCharm مراجعه کنید و نسخه Community (رایگان) را دانلود کنید.
2. آن را نصب و اجرا کنید و مسیر نصب پایتون را در Settings مشخص کنید.

مزایا: ابزارهای حرفه‌ای برای دیباگ، مدیریت پروژه، ویرایشگر کد پیشرفته
معایب: نسبتاً سنگین و نیازمند منابع سخت‌افزاری بیشتر

4. نصب Jupyter Notebook

اگر قصد دارید پایتون را برای تحلیل داده، یادگیری ماشین یا هوش مصنوعی استفاده کنید، Jupyter Notebook گزینه‌ای عالی است. برای نصب آن، دستور زیر را اجرا کنید:

pip install jupyter

سپس با اجرای دستور زیر، محیط Jupyter را باز کنید:

jupyter notebook

این محیط در مرورگر اجرا می‌شود و به شما امکان اجرای کدها به‌صورت تعاملی را می‌دهد.

مزایا: مناسب برای تحلیل داده و یادگیری ماشین، قابلیت اجرای کد در سلول‌های جداگانه
معایب: برای توسعه نرم‌افزارهای بزرگ مناسب نیست

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا می‌توان چندین نسخه پایتون را روی یک سیستم نصب کرد؟
بله، اما برای مدیریت نسخه‌های مختلف می‌توان از ابزار py یا Virtual Environments استفاده کرد.

۲. چگونه می‌توان پایتون را به‌روزرسانی کرد؟
برای به‌روزرسانی پایتون، نسخه جدید را از python.org دانلود کنید و روی نسخه قبلی نصب کنید.

۳. آیا نصب pip همراه با پایتون انجام می‌شود؟
بله، در نسخه‌های جدید پایتون، pip به‌طور پیش‌فرض نصب می‌شود. اما در صورت عدم شناسایی، می‌توانید آن را به‌صورت دستی نصب کنید.

۴. بهترین IDE برای برنامه‌نویسی پایتون روی ویندوز چیست؟
بسته به نیاز شما، VS Code (سبک و سریع)، PyCharm (حرفه‌ای)، Jupyter Notebook (تحلیل داده و یادگیری ماشین) یا IDLE (ساده و پیش‌فرض) گزینه‌های مناسبی هستند.