آموزش نصب پایتون در ویندوز ۱۰

مقدمه

آموزش نصب پایتون در ویندوز 10 یکی از جستجوهای پرتکرار کاربران علاقه‌مند به برنامه‌نویسی است. پایتون به‌عنوان یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی در زمینه‌هایی چون توسعه وب، تحلیل داده، یادگیری ماشین و اتوماسیون شناخته می‌شود. در حالی که مراحل کلی نصب پایتون ممکن است در اکثر سیستم‌عامل‌ها مشابه باشد، اما در نسخه‌های مختلف ویندوز، به‌ویژه ویندوز ۱۰، برخی جزئیات خاص و متفاوت وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.

در این مقاله، قصد داریم آموزش نصب پایتون در ویندوز 10 را به‌صورت گام‌به‌گام و کاملاً کاربردی ارائه دهیم. از بررسی پیش‌نیازها و دانلود نسخه مناسب گرفته تا انجام تنظیمات PATH و اجرای اولین کد در محیط Command Prompt، تمام مراحل با دقت توضیح داده شده‌اند تا شما بتوانید به‌سادگی پایتون را روی سیستم خود نصب و استفاده کنید.

پیش‌نیازهای نصب پایتون در ویندوز 10

پیش از آنکه فرآیند و آموزش نصب پایتون در ویندوز 10 را آغاز کنیم، باید چند مورد کلیدی را بررسی کنید. اجرای درست این موارد به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری نصب را انجام داده و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری نمایید.

بررسی نسخه 64 یا 32 بیتی بودن ویندوز 10

پیش از دانلود فایل نصب پایتون، لازم است بدانید که ویندوز 10 شما 64bit است یا 32bit. برای این کار:

1. روی This PC راست‌کلیک کرده و گزینه Properties را انتخاب کنید.
2. در بخش System type مشخص می‌شود که ویندوز شما 64 بیتی است یا 32 بیتی.

در اکثر لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای جدید، سیستم ۶۴ بیتی است و بهتر است نسخه ۶۴ بیتی پایتون را نصب کنید تا از منابع سیستم بهینه‌تر استفاده شود.

اتصال به اینترنت برای دانلود نسخه رسمی

نصب نسخه کامل و مطمئن پایتون فقط از طریق وب‌سایت رسمی آن توصیه می‌شود. برای این کار به اتصال پایدار اینترنت نیاز دارید تا بتوانید فایل نصب و همچنین کتابخانه‌های مرتبط (مانند pip) را به‌درستی دریافت کنید.

حذف نسخه‌های قبلی پایتون در صورت نیاز

اگر پیش‌تر نسخه‌ای از پایتون را روی سیستم نصب کرده‌اید، ممکن است نصب نسخه جدید با تداخل مواجه شود. برای حذف نسخه قبلی:

1. به Control Panel > Programs and Features بروید.
2. پایتون را از لیست انتخاب کرده و روی Uninstall کلیک کنید.

این کار باعث می‌شود نصب جدید بدون باقی‌مانده‌های نسخه‌های قبلی انجام شود.

دانلود نسخه سازگار با ویندوز 10 از سایت رسمی

بعد از آماده‌سازی سیستم، گام بعدی دانلود فایل نصب مناسب برای ویندوز 10 از سایت رسمی پایتون است. توجه داشته باشید که نصب نسخه صحیح بسیار مهم است، زیرا برخی از نسخه‌ها ممکن است با نسخه خاصی از ویندوز 10 ناسازگار باشند یا به‌خوبی اجرا نشوند.

انتخاب نسخه پایدار (مثلاً Python 3.10 یا 3.11)

در حال حاضر، نسخه‌های 3.10 و 3.11 از پایتون، بیشترین ثبات و پشتیبانی را دارند و برای ویندوز 10 کاملاً مناسب هستند. پیشنهاد می‌شود به‌جای نسخه‌های آزمایشی یا قدیمی، از آخرین نسخه پایدار استفاده کنید تا در آینده با مشکل ناسازگاری یا عدم پشتیبانی روبرو نشوید.

تفاوت بین installerهای embeddable و executable

در صفحه دانلود پایتون، با دو نوع فایل نصبی روبه‌رو می‌شوید:

• Executable Installer: فایل نصبی رایج با پسوند .exe که رابط گرافیکی دارد و برای کاربران معمولی مناسب است.
• Embeddable Zip File: نسخه فشرده برای استفاده در برنامه‌های قابل‌حمل یا اسکریپت‌های خاص. برای نصب استاندارد توصیه نمی‌شود.

شما باید Executable Installer را انتخاب کنید.

دانلود نسخه مناسب 64bit یا 32bit

در وب‌سایت رسمی پایتون به آدرس https://www.python.org:

1. به بخش Downloads بروید.
2. ویندوز به‌صورت خودکار شناسایی شده و پیشنهاد نصب نسخه مناسب را می‌دهد.
3. اگر سیستم شما 64 بیتی است، روی گزینه Windows installer (64-bit) کلیک کنید.
4. در غیر این صورت، نسخه 32 بیتی را از پایین همان صفحه انتخاب نمایید.

پس از کلیک، دانلود فایل نصاب پایتون آغاز می‌شود و آماده نصب خواهید بود.

مراحل آموزش نصب پایتون در ویندوز 10 به‌صورت گام‌به‌گام

اکنون که فایل نصب را در اختیار دارید، می‌توانید مراحل نصب را آغاز کنید. نصب پایتون در ویندوز 10 بسیار ساده است و اگر مراحل آموزش را به‌درستی دنبال کنید، در کمتر از ۵ دقیقه انجام خواهد شد.

اجرای فایل نصب و فعال کردن گزینه Add Python to PATH

پس از دانلود، روی فایل .exe دوبار کلیک کنید تا مراحل نصب آغاز شود. در همان صفحه ابتدایی، یک گزینه مهم وجود دارد:
Add Python to PATH — این گزینه را حتماً فعال کنید.

اگر این گزینه فعال نباشد، ممکن است پس از نصب، هنگام استفاده از پایتون در خط فرمان (CMD) با خطا مواجه شوید.

انتخاب نصب پیش‌فرض یا سفارشی

• اگر تازه‌کار هستید، گزینه Install Now را انتخاب کنید. این گزینه پایتون را با تنظیمات استاندارد نصب می‌کند.
• اگر می‌خواهید مسیر نصب، ویژگی‌ها یا کتابخانه‌های خاصی را انتخاب کنید، گزینه Customize installation را بزنید.

در حالت سفارشی می‌توانید امکاناتی مانند نصب pip، فایل‌های مستندات، محیط IDLE و سایر گزینه‌ها را فعال یا غیرفعال کنید.

پایان نصب و تست اولیه با python –version

پس از اتمام مراحل نصب، پیامی مبنی بر موفقیت‌آمیز بودن عملیات ظاهر می‌شود. حالا نوبت آن است که مطمئن شویم پایتون به‌درستی نصب شده است:

1. دکمه Windows + R را بزنید و در پنجره Run تایپ کنید: cmd
2. در پنجره Command Prompt دستور زیر را وارد کنید:

python --version

اگر خروجی چیزی شبیه به Python 3.10.5 نمایش داده شد، یعنی نصب موفق بوده است.

تنظیم دستی PATH در صورت عدم شناسایی پایتون

در برخی موارد، حتی اگر گزینه Add Python to PATH را هنگام نصب فعال کرده باشید، ممکن است ویندوز 10 نتواند پایتون را در خط فرمان شناسایی کند. در این حالت، باید مسیر نصب پایتون را به‌صورت دستی به متغیر محیطی PATH اضافه کنید.

آموزش تنظیم محیطی PATH در ویندوز 10

روی منوی Start کلیک کرده و عبارت Environment Variables را جستجو کنید.

گزینه Edit the system environment variables را باز کنید.

در پنجره System Properties روی Environment Variables… کلیک کنید.

در قسمت پایین (System variables)، گزینه Path را انتخاب و روی Edit بزنید.

روی دکمه New کلیک کنید و مسیر نصب پایتون را وارد کنید. معمولاً این مسیر به‌صورت زیر است:

C:\Users\YOUR_USERNAME\AppData\Local\Programs\Python\Python310\

همچنین مسیر پوشه Scripts را نیز اضافه کنید:

C:\Users\YOUR_USERNAME\AppData\Local\Programs\Python\Python310\Scripts\

1. پس از افزودن مسیرها، روی OK کلیک کرده و همه پنجره‌ها را ببندید.
2. اکنون مجدداً CMD را باز کرده و دستور python --version را اجرا کنید.

اگر نسخه پایتون به درستی نمایش داده شد، یعنی مسیر به‌درستی تنظیم شده و می‌توانید از پایتون استفاده کنید.

رفع خطاهای رایج در نصب پایتون

نصب پایتون در ویندوز 10 در اغلب موارد بدون مشکل انجام می‌شود، اما ممکن است با خطاهایی مواجه شوید. در این بخش، راهکارهایی برای رایج‌ترین خطاها ارائه می‌شود:

رفع خطای pip not recognized

اگر هنگام استفاده از pip با خطای زیر مواجه شدید:

'pip' is not recognized as an internal or external command

به این معناست که مسیر Scripts به PATH اضافه نشده. برای رفع مشکل:

مسیر زیر را به PATH اضافه کنید:

C:\Users\YOUR_USERNAME\AppData\Local\Programs\Python\Python310\Scripts\

یا از این دستور جایگزین استفاده کنید:

python -m pip install package_name

بررسی مشکلات مربوط به محدودیت دسترسی یا فایروال

اگر هنگام نصب با پیام‌های امنیتی یا مسدود شدن نصب مواجه شدید:

• نصب را با Run as Administrator انجام دهید.
• مطمئن شوید فایروال یا آنتی‌ویروس شما پایتون را مسدود نکرده باشد.
• در صورت بروز خطای SSL هنگام نصب بسته‌ها، ممکن است تنظیمات شبکه یا پروکسی سیستم نیاز به اصلاح داشته باشد.

بروزرسانی پایتون در نسخه‌های آینده

اگر قصد دارید نسخه پایتون خود را در آینده ارتقاء دهید:

1. نسخه جدید را از سایت رسمی دانلود و نصب کنید.
2. بررسی کنید که گزینه Add Python to PATH فعال باشد.
3. برای حذف نسخه قدیمی، از Control Panel استفاده کنید.

می‌توانید چند نسخه از پایتون را به‌صورت همزمان نصب کنید و با استفاده از دستور py نسخه مورد نظر را اجرا نمایید:

py -3.10

جمع‌بندی

در این مقاله با آموزش نصب پایتون در ویندوز 10 آشنا شدیم و مراحل را از ابتدا تا اجرای اولین برنامه بررسی کردیم. نصب پایتون روی ویندوز ۱۰ به‌دلیل پشتیبانی بهتر و سازگاری با نسخه‌های جدید پایتون نسبت به ویندوزهای قدیمی، سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود.

اگر تمامی مراحل را به‌درستی طی کرده‌اید، حالا می‌توانید وارد دنیای برنامه‌نویسی با پایتون شوید. پیشنهاد می‌شود برای یادگیری بیشتر:

• از وب‌سایت رسمی python.org بهره بگیرید.
• کتاب‌های آموزشی پایه مانند “Automate the Boring Stuff with Python” را مطالعه کنید.
• در پلتفرم‌هایی مانند YouTube یا دوره‌های آموزشی مانند Coursera یا Udemy آموزش ببینید.

پایتون زبانی است که در بسیاری از حوزه‌ها کاربرد دارد، از تحلیل داده گرفته تا توسعه وب و هوش مصنوعی. حالا که نصب را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اید، فقط کافی‌ست مسیر یادگیری را با انگیزه ادامه دهید.